
“La critica è indulgente coi corvi e si accanisce con le colombe.”
II, 63
Dat veniam corvis, vexat censura columbas.
Satire
Le Satire di Giovenale costituiscono l'unica produzione letteraria giunta ai nostri giorni del poeta latino vissuto fra l'anno 50 e il 140 d.C. Complessivamente 3873 esametri, suddivisi in sedici satire, pubblicate in cinque libri secondo un ordine forse indicato dall'autore stesso:
“La critica è indulgente coi corvi e si accanisce con le colombe.”
II, 63
Dat veniam corvis, vexat censura columbas.
Satire
“L'onestà è lodata e muore di freddo.”
I, 74
Probitas laudatur et alget.
Satire
Variante: L'onestà è lodata ma trema dal freddo.
“Chi sopporterà che i Gracchi si lamentino della sedizione?”
II, 24
Quis tulerit Gracchos de seditione quaerentes?
Satire
“Ciascuno ha tanta reputazione quanti sono i quattrini nella sua cassaforte.”
III, 143-144
Quantum quisque sua nummorum servat in arca, | tantum habet et fidei.
Satire
“L'amara povertà non ha in sé nulla di più crudele del fatto che rende ridicoli gli uomini.”
III, 152-153
Nil habet infelix paupertas durius in se | quam quod ridiculos homines facit.
Satire
“Non è facile emergere per coloro alle cui virtù è ostacolo la scarsezza dei mezzi.”
III, 164
Haud facile emergunt quorum virtutibus obstat res angusta domi.
Satire
“Un uccello raro sulla terra, e in tutto simile a un cigno nero.”
VI, 165
Rara auis in terris nigroque simillima cycno.
Satire
“Ma chi farà la guardia ai guardiani stessi?”
VI, 347-348
Sed quis custodiet ipsos | custodes?
Satire
“Un uomo fortunato è più raro di un corvo bianco.”
VII, 202
Felix ille tamen corvo quoque rarior albo.
Satire
“Quanto più i quattrini aumentano, tanto più ne cresce la voglia.”
XIV, 139
Crescit amor nummi quantum ipsa pecunia crevit.
Satire
“Viveva sulla terra, fu a lungo veduta | tra noi al tempo di Saturno re | la Pudicizia.”
1971; VI, 1
Credo Pudicitiam Saturno rege moratam | in terris visamque diu
Satire